18 Temmuz 2025’te Avrupa Komisyonu, AI Act kapsamındaki Genel Amaçlı Yapay Zekâ (GPAI) modellerine dair uzman rehberlerini yayımladı. Bu kılavuzlar, sistemik risk sınıfına giren modeller için belirsizlikleri azaltıyor ve uyum sürecini kolaylaştırmayı hedefliyor.
📘 GPAI Rehberleri Neler Getiriyor?
Rehberler; hangi modellerin GPAI sayılacağı, “sistemik risk” kriterleri, risk değerlendirme yükümlülükleri ve kayıt bildirim süreçleri gibi konuları açıklığa kavuşturuyor. Ayrıca, eğitim verisi özetleri ve telif uyumluluğu gibi hususlarda zorunluluk sınırlarını belirliyor.
⚠️ Kime Etkisi Var: Kimler Uyacak?
Google, OpenAI, Meta, Anthropic ve Mistral gibi firmaların geliştirdiği GPT‑4, Gemini, Llama gibi modeller GPAI tanımına giriyor. Bu şirketler 2 Ağustos 2026’ya kadar uyum sağlamalı. Aksi takdirde, küresel cirolarına göre %7’ye varan para cezaları uygulanabilir.
🏛️ Meta’dan Sert Red: Kod Olmasa da Anlaşma Yok
Meta, 10 Temmuz 2025’te yayımlanan GPAI “Code of Practice” (Uyum Kodları)’ni hukuki belirsizlikler ve aşırı düzenleme riski gerekçesiyle imzalamadı. Bu tutum; AB içindeki tartışmaları da alevlendirdi.
🧾 AB İş Dünyası: Aşırı Bürokrasi Endişesi
Airbus, BNP Paribas, Philips gibi 45’in üzerinde büyük şirket, AI Act’in AI pazarına zarar verebileceğini ve yeniliği yavaşlatabileceğini savunan açık bir mektup yazdı. AB Komisyonu ise revize edilmiş rehberlerle uyumu kolaylaştırmayı vadediyor.
🔍 Kritik Konular ve Tartışmalar
- GPAI rehberleri bağlayıcı değil ancak uygulamada yasal çerçeve oluşturacak.
- Açık kaynaklı, ücretsiz modeller belirli muafiyetlerden yararlanabiliyor.
- “Sistemik risk” sınırı, 10²³ FLOPS üzerinde eğitim gücü olan modeller için geçerli sayılıyor.:
Sonuç: AI Act, dünya çapında norm oluşturma potansiyeli taşırken; GPAI rehberleriyle yasal boşlukları kapatmaya yöneliyor. Ancak hâlâ kullanıcı hakları, yenilikle düzenleme dengesi ve denetim mekanizmaları tartışmalı.
