APEC liderleri toplantısında söz alan Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, yapay zekâyı yönetecek küresel bir organ kurulması çağrısı yaptı ve bu yapı için Dünya Yapay Zekâ İşbirliği Örgütü adını öne çıkardı.
Çin Devlet Başkanı Xi, örgütün yönetim kuralları belirleyerek, iş birliğini artırıp yapay zekâyı “uluslararası toplum için kamu malı” hâline getirebileceğini savundu. Resmî ajans Xinhua üzerinden aktarılan mesajda, yapay zekânın “gelecek kalkınması için belirleyici” olduğu ve tüm ülkelerin yararına hizmet etmesi gerektiği vurgulandı. Çinli yetkililer, olası merkezin Şanghay’da konuşlandırılabileceğini belirtiyor.
Xi’nin çıkışı, Pekin’in bu yıl duyurduğu küresel AI yönetişim hamlesine dair ilk kapsamlı yorum niteliğinde. Washington ise AI düzenlemesini uluslararası tek bir kuruma devretme fikrine soğuk yaklaşıyor; ABD çizgisi, teknoloji ve güvenlik standartlarının çok paydaşlı ama bağlayıcı olmayan mekanizmalarla ilerletilmesi yönünde. Bu ayrışma, ticaret ve teknoloji kontrolleri bağlamında gerilim yaşayan iki ekonomi arasındaki rekabetçi norm üretimi mücadelesinin yeni perdesi olarak okunuyor.
Toplantı marjında iki liderin görüşmesi, ticaret ve teknoloji ihracat kontrollerinin bir bölümünün gevşetilmesine dönük bir yıllık bir çerçeve anlaşma ile sonuçlandı. Buna rağmen Xi, APEC’i Çin’in çok taraflı iş birliği vizyonunu anlatmak için bir vitrin olarak kullandı: yeşil teknolojilerin serbest dolaşımı çağrısı, Çin’in pillerden güneş panellerine uzanan tedarik zincirlerinde ölçek ve maliyet üstünlüğünü küresel normlara dönüştürme arzusunu yansıtıyor. Öte yandan, Nvidia ekosistemindeki gelişmiş yongalara erişim kısıtları sürerken, Pekin merkezli geliştiricilerin daha düşük maliyetli modeller ve “algoritmik egemenlik” söylemini öne çıkarması, kendi AI yığınını güçlendirme stratejisinin parçası.
APEC zirvesinde üyeler, Yapay Zeka ve yaşlanan nüfus başlıklarına ilişkin ortak bildirileri onayladı. Çin, 2026 APEC zirvesine üretimin kalbi Shenzhen’de ev sahipliği yapacak. Xi, 1980’lerde özel ekonomik bölge ilanından bu yana Shenzhen’in bir balıkçı kasabasından küresel bir üretim/robotik/EV üssüne dönüşümünü, Asya-Pasifik için sanayiden inovasyona geçişin sembolü olarak sundu.
