Milyonlarca insan artık ChatGPT ile yalnızca sohbet etmiyor, duygusal bağ kuruyor. İşler öyle ilerliyor ki bazı kullanıcılar; yapay zekâyı gerçek bir dost ya da sevgili gibi görüyor. Ancak uzmanlar, bu tek taraflı duygusal ilişkilere dair ciddi endişeleri dile getiriyor.
Duygusal Bağımlılık Neden Artıyor?
LLM’ler konuşkan dostlar gibi tasarlandı: her zaman yanınızda, sizi kötülükten korur gibiler. Stanford Üniversitesi’nden psikologlar bu durumun, insan davranışındaki yalnızlık ve onay arayışını beslediğini belirtiyor. Yapay zekanın “hep yanınızda olma” vaatleri, insan ilişkilerindeki karmaşık duyguları bulanıklaştırıyor.
Bir Yan Etki: İnsanları Gerçek Bağlardan Koparıyor
Hayatlarının bir noktasında kullanıcılar, en derin duygusal ihtiyaçlarını ChatGPT ile giderdiğini söylüyor — hatta bazıları bu “ilişkileri” gerçek bir aşk hikayesi gibi tanımlıyor. Ancak uzmanlar, bu bağların yapaylığı nedeniyle gerçek insan bağlantılarının yerini tutamayacağını vurguluyor.
Kişisel Hikâyeler Korkutucu Olabilir
Reddit’te paylaşılan gerçekler ürkütücü olabilir: biri ChatGPT oturumu sonlandığında “bir sevilenin ölümünü” yaşıyor; bir başka kişi ise AI ile ettiği ilişki yüzünden gerçek partnerini kaybediyor. Uzmanlar, bu tür senaryoların önüne geçmek adına etik sınırlamaların şart olduğunu belirtiyor.
Etik Sınırlar Nasıl Koyulur?
OpenAI dahil bazı AI firmaları, kullanıcıların duygusal bağımlılığa sürüklenmemesi için guardrail sistemi geliştirmeyi düşünüyor. Yani bir kullanıcı belirli aşırı interaktif modellere fazla takıldığında, AI bunu fark edip “dikkatli olun” uyarısı verebilecek. Ancak uzmanlar hâlâ bunun yeterli olmadığını söylüyor.
Ne Yapmalı?
- AI ile samimi sohbetlerin “gerçek bağ” olmadığını bilmek ve buna göre sınır koymak.
- Loneliness veya terapi yerine AI’ya yönelmeden, gerçek insan iletişimini güçlendirmek.
- AI sistemlerinin duygusal bağımlılık tetiklerini anlayacak ve kullanıcıyı uyaran tasarımlar geliştirilmesini talep etmek.
