Yapay zekâ ve oyun teorisi kesişiminde yeni bir yaklaşım dikkat çekiyor: Yazılım ajanlarına suçluluk duygusu kazandırmak, onların iş birliğini artırabiliyor. Almanya merkezli Heise Online‘da yer alan habere göre, Newcastle Üniversitesi’nden araştırmacılar, tutsak ikilemi (prisoner’s dilemma) senaryosunu kullanarak yaptıkları simülasyonlarda bu duygunun etkilerini incelediler.
Simülasyon: Suçluluk ve İş Birliği
Çalışmada kullanılan ajanlar, defalarca oynanan tutsak ikilemi üzerinden değerlendirildi. “DGCS” adlı stratejiyi kullanan ajanlar, defekt ettikten sonra puan kaybederek suçluluk yaşadı, sonrasında iş birliğine döndü. Bu davranış modeli yalnızca bireysel sorumluluğu değil, karşındakinin de benzer duyguları paylaştığını hissettirdiğinde iş birliğinin kalıcı hale gelmesini sağladı .
Ağ Yapısı ve Suçluluk Türleri
Simülasyonlarda üç farklı ağ modeli test edildi: Karışık (well-mixed), ızgara (lattice) ve ölçek özgür (scale-free) toplumlar. Sonuçlara göre, yapılandırılmış topluluklarda hem sosyal hem de bireysel suçluluk stratejileri güçlü iş birliği ortamı yarattı. Ancak iyi karışık toplumlarda bu tür iş birliği zayıf kaldı.
Bağımsız Onaylar: Science News ve TechXplore
Science News, bu bulguların yapay zekânın etik programlama alanında yeni bir olasılık sunduğuna dikkat çekiyor. Suçluluk, cihazların hem kendi hatalarını anlayışı hem de iş birliğine dayalı etkileşimler için bir araç olabiliyor.
TechXplore ise sosyal suçluluğun evrimleşebildiğini ve topluluk yapısına bağlı olarak dominant strateji haline gelebileceğini ekliyor.
Etik Platforma Giden Yolda Bir Adım
Simülasyonların kurgusal olduğu ve gerçek dünyaya doğrudan uygulama yapılmadan önce dikkatli değerlendirme gerektiği açık. Ancak bu çalışma, etik davranışın yazılıma nasıl entegre edilebileceği konusunda deneysel bir başlangıç sunuyor. Özellikle otonom araçlar, robotik ekipmanlar veya insanlarla birlikte çalışan sistemlerde “suçluluk” benzeri mekanizmalar iş birliğini ve güveni artırabilir.
Gelecekteki Perspektifler
Yapay zekâ sistemlerine “duygusal sezgi” kazandırmak bilim kurgu gibi görünse de, bu araştırma gerçekçi bir zemin sunuyor. İş birliğini sağlayan bu tür içsel motivasyonlar, AI içindeki etik davranış paradigmasının yeniden düşünülmesine yol açabilir. Geleceğin yapay zekâları, hesaplama gücü kadar sosyal ve etik bağlamlarla donatılabilir.
